Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sinem İliaz, “Aşırı uyku süresi, kalp hastalıkları, diyabet ve bilişsel gerileme gibi durumlarla ilişkilendirilebilir” diyerek konuya dikkat çekti.
Peki, fazla uyumak gerçekten sağlığınızı tehdit ediyor mu? Uzmanlar ve araştırmalar bu soruya yanıt arıyor.
BİLİM NE DİYOR?
Aşırı uyku, yani düzenli olarak 9 saatten fazla uyumak, son yıllarda bilim insanlarının radarında.
2021’de Journal of the American Heart Association’da yayımlanan bir çalışma, 9 saatten fazla uyuyan bireylerde kalp-damar hastalığı riskinin %34 oranında arttığını ortaya koydu.
Araştırmacılar, bu durumun kan basıncındaki dengesizlikler ve inflamasyonla bağlantılı olabileceğini belirtiyor.
ABD’deki Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’ndan epidemiyolog Dr. Frank Hu, “Uzun uyku süreleri, genellikle altta yatan bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Bu, doğrudan uykunun kendisinden ziyade, vücudun bir şeylerin ters gittiğine dair sinyal vermesiyle ilgili” diyor.
Diyabet riski de masada. Diabetes Care dergisinde 2023’te yayımlanan bir analiz, 9 saatten fazla uyuyanlarda tip 2 diyabet riskinin %20 daha yüksek olduğunu gösterdi.
Araştırmaya göre, uzun uyku süreleri insülin direncini artırarak metabolik dengeyi bozabilir
İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden diyabet uzmanı Prof. Frances Ashcroft, “Fazla uyku, hareketsiz bir yaşam tarzıyla birleştiğinde, kan şekeri kontrolünü zorlaştırıyor. Bu bir kısır döngüye dönüşebilir” yorumunda bulunuyor.
Bilişsel gerileme ise bir diğer endişe kaynağı. 2022’de Neurology dergisinde yayımlanan bir çalışma, 9 saatten fazla uyuyan yaşlı bireylerde hafıza kaybı ve demans riskinin arttığını tespit etti. ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden nörolog Dr. Charlene Gamaldo, “Beyin, uyku sırasında temizlenir ve yenilenir. Ancak aşırı uyku, bu dengenin bozulmasına yol açarak bilişsel fonksiyonları olumsuz etkileyebilir” diyor.
UZMAN GÖRÜŞLERİ VE TÜRKİYE’DEN PERSPEKTİF
Prof. Dr. Sinem İliaz, Türkiye’deki uyku alışkanlıklarını da değerlendiriyor: “Bizde genelde ‘çok uyumak iyidir’ algısı hakim, ama bu bilimsel gerçeklerle örtüşmüyor. Eğer kişi 9 saatten fazla uyuyor ve hala yorgun hissediyorsa, bu bir uyku bozukluğu ya da sağlık probleminin işareti olabilir.” İliaz, özellikle obstrüktif uyku apnesi gibi durumların uzun uykuyla maskelenebileceğine dikkat çekiyor. “Kişi farkında olmadan gece boyunca yeterince oksijen alamıyor, bu da gündüz aşırı uyuma ihtiyacı doğuruyor” diye ekliyor.
İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nden uyku araştırmacısı Dr. Barbara Sahakian ise bireysel farklılıkların altını çiziyor: “Herkes için ideal uyku süresi aynı değil. Ancak 7-9 saat, yetişkinler için genel bir rehber. Bunun dışına çıkanlar, bir uzmana danışmalı.” Sahakian, uzun uykunun depresyonla da bağlantılı olabileceğini belirterek, “Psikolojik durumlar, uyku süresini artırabilir ve bu bir yardım çağrısı olabilir” diyor.
PEKİ NE YAPMALI?
Uzmanlar, aşırı uykunun bir belirti mi yoksa sebep mi olduğunu anlamak için dikkatli bir inceleme öneriyor.
Dr. Gamaldo, “Eğer düzenli olarak 9 saatten fazla uyuyorsanız ve gün içinde hala halsizseniz, bir uyku günlüğü tutun ve doktorunuza başvurun” tavsiyesinde bulunuyor.
Kan testleri, uyku apnesi taramaları veya bilişsel değerlendirmeler, altta yatan sorunu ortaya çıkarabilir.
Prof. Dr. İliaz da benzer bir çağrı yapıyor:
“Uyku süresi kadar kalitesi de önemli. Düzenli bir uyku düzeni oluşturmak, kafeini akşam saatlerinde kesmek ve fiziksel aktiviteyi artırmak, sağlıklı bir dengeye ulaşmada yardımcı olabilir.”
Ayrıca, uzun uyku alışkanlığı olanların kalp sağlığı ve kan şekeri seviyelerini düzenli kontrol ettirmesi gerektiği vurgulanıyor.
UYKU BİR DENGEDİR
Her gün 9 saatten fazla uyumak, dinlenmiş hissetmek yerine sizi ciddi sağlık riskleriyle karşı karşıya bırakabilir.
Bilim, bu durumun kalp hastalıklarından diyabete, hatta bilişsel kayıplara kadar uzanan bir yelpazede etkili olabileceğini söylüyor.
